Agios Lazaros. Larnaka, Cypr

Historia wskrzeszenia Łazarza jest powszechnie znana. Czy ktoś zadaje sobie pytanie, jakie były dalsze losy Wskrzeszonego?

 

Tylko św. Jan Ewangelista opisał wskrzeszenie jednego z zamożnych obywateli żydowskich, który mieszkał z dwiema siostrami – Marią i Martą – na wschodnim stoku Góry Oliwnej.  Milczy jednak Jan na temat jego dalszych, po wskrzeszeniu, losów. Nie bez powodu jednak hasło na jednej z kamienic w Larnace głosi: „Larnaka – miasto św. Łazarza”. Tutaj bowiem umiejscawia ostatnie lata życia Łazarza jedna z legend uzupełniająca jego biblijną historię. 

 

Zgodnie z tradycją prawosławną, po Zmartwychwstaniu Jezusa Łazarz (prześladowany) udał się na Cypr i został przez Apostołów Pawła i Barnabę mianowany pierwszym biskupem Kition (obecnie Larnaka). Żył jeszcze około trzydziestu lat a po śmierci został pochowany w tymże Kition. W okresie rządów arabskich (po 647 roku) miejsce jego pochówku zostało zapomniane. Jednakże w 890 roku znaleziono sarkofag z wyrytym imieniem „Lazarus” (według innych źródeł: „Łazarz, nie żyje od czterech dni, przyjaciel Chrystusa”).

 

 

 

Cesarz bizantyński Leon VI Filozof (886–912) ufundował wtedy w miejscu grobu kościół w stylu bizantyjskim. Zdecydował również o przeniesieniu doczesnych szczątków Łazarza do Konstantynopola. Stąd, w czasie Czwartej Krucjaty, na początku XIII wieku, zostały wywiezione do Marsylii i zaginęły[1].

 

Pod objęciu władzy na Cyprze przez francuską dynastię Lusignanów (1192) i w czasach rządów Wenecji świątynia była kościołem rzymskokatolickim. Wtedy po stronie południowej kościoła dobudowano kamienny portyk, w którym można zauważyć ślady inskrypcji greckich, łacińskich czy francuskich.

Brak jest dokładnych danych dlaczego, ale w XV wieku doszło do znacznej dewastacji świątyni – zniszczona zostały trzy kopuły i oryginalna dzwonnica. Pewne natomiast jest, że w 1570 roku, za panowania tureckiego, została, po dokonaniu pewnych napraw, zmieniona w meczet. W 1589 roku wspólnota prawosławna wykupiła świątynię z rak tureckich. Przez następne dwieście lat sprawowano w niej nabożeństwa prawosławne oraz katolickie. 

 

W XVII wieku świątynia została gruntownie odremontowana. W drugiej połowie XIX wieku do bizantyjskiej bryły dobudowano wieżę. Pożar w 1970 roku strawił wiele z cennego wyposażenia, w tym częściowo zniszczył barokowy, drewniany ikonostas z lat 1773–1782, złocony w latach 1793–1797 (ikonostas został już odrestaurowany po pożarze, m.in. dokonano ponownego złocenia w latach 1972–1974). 

 

Podczas jednego z kolejnych remontów kościoła, w 1972 roku, w krypcie pod ołtarzem, w kamiennym sarkofagu odkryto szczątki ludzkie, które zidentyfikowano jako część relikwii św. Łazarza (z czego należy wnosić, że w X wieku nie wszystkie zostały przeniesione do Konstantynopola). Zostały umieszczone (czaszka i sześć kości) w srebrnym relikwiarzu ustawionym wewnątrz kościoła.

Do krypty z sarkofagiem można wejść – schody znajdują się po prawej stronie ołtarza. 

 

I jeszcze kilka informacji różnych ale „na temat”

Imię Łazarz pochodzi z hebrajskiego – od biblijnego imiena Eleazar – „Bóg wspomaga”/„Ten, któremu pomaga Bóg”.

W Polsce imię to jest znane od 1252 roku w formach: Łazarz, Łazer, Łazur, Łazor, chociaż niezbyt często jest używane.

Znany Łazarz – Łazarz Andrysowicz (ur.?; zm. 1577), polski drukarz, założyciel Oficyny Łazarzowej.

Od tego imienia pochodzą nazwiska: Łazarowicz, Łazarczyk, Łazarski.

Od imienia św. Łazarza pochodzi nazwa „lazaret”. Nazwę tę nadawanego dawniej szpitalom Zakonu Rycerzy od św. Łazarza, w których opiekowano się głównie chorymi na trąd. Lazaret to też dawne określenie szpitala wojskowego, zwłaszcza polowego.

Św. Łazarz jest patronem żebraków, rzeźników, grabarzy i trędowatych a także  leprozoriów.  

Wspomnienie św. Łazarza obchodzone jest w Kościele katolickim 17 grudnia (też 4 maja, 29 lipca, 16 lub 17 października, 26 stycznia).

---

[1] Inna z legend  mówi o wysłaniu Łazarza wraz z siostrami, w nieznane, statkiem bez steru. Po wielu miesiącach tułaczki statek przybił do brzegu w Marsylii, gdzie Łazarz został biskupem. Legenda ta wspomina również francuską miejscowość Autun, w której miał przebywać Łazarz. W miejscowości tej znajduje się katedra św. Łazarza konsekrowana w 1130 roku.