Gobeliny w Państwowym Muzeum Sztuki im. A. Kastejewa w Ałmaty. Kazachstan

Historia Państwowego Muzeum Sztuki im. Abylkhana Kastejewa w Ałmaty rozpoczęła się w 1935 roku. 23 września 1935 roku władze ówczesnej Kazachskiej Autonomicznej  Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wydały dekret o ustanowieniu Kazachskiej Państwowej Galerii Sztuki, która zainaugurowała swoją działalność wystawą „15. rocznica powstania Kazachskiej SRR”. W tym samym roku galeria została nazwana im. Tarasa Szewczenki.

Trzydzieści lat później, w 1965 roku, podjęto decyzję o budowie nowego gmachu muzeum. Nowa siedziba została zaprojektowana przez kazachskich architektów Elsę Kuzniecową, Olgę Naumową i Borysa Nowikowa i otwarta dla zwiedzających 16 września 1976 roku jako Państwowe Muzeum Sztuki Kazachstanu. Kolekcja muzeum powstała na bazie zbiorów Państwowego Muzeum Sztuki im. Tarasa Szewczenki a także Muzeum Sztuki Dekoracyjnej i Stosowanej Republiki (założonym w 1970 roku). W 1984 roku muzeum otrzymało imię Abylkhana Kastejewa.

Abilkhan Kasteev (kazach.: Әбілхан Қастеев, Äbılhan Qasteev; 1904–1973) –

  malarz radziecki i kazachski. Urodzony we wsi Chizhin niedaleko Dzharkentu (obecnie obwód Ałmaty). W latach 1929–1931 studiował w pracowni artystycznej rosyjskiego artysty Nikołaja Gawrilowicza Chludowa w Ałma-Acie a następnie (1934-1937) kontynuował naukę w Moskwie, w pracowni artystycznej Krupskaya.

Był przewodniczącym Związku Artystów Kazachstanu (1954-1956) oraz  zastępcą Rady Najwyższej Kazachskiej SRR IV–VI kadencji. Zmarł 2 listopada 1973 roku i został pochowany w Ałma-Acie. Pomnik Kastejewa przed budynkiem muzeum został odsłonięty w 2004 roku, w setną rocznicę urodzin artysty (rzeźbiarz N.A. Dalbaev, architekt R.M. Satybaldiev).

 

Muzeum posiada kolekcję ponad 23 000 dzieł, w tym historyczną i współczesną sztukę kazachską, dzieła z czasów radzieckich (lata 20.–90. XX w.), dzieła sztuki rosyjskiej (od XVII do początku XX w.), sztukę zachodnioeuropejską (od XVI do XX w.) oraz sztukę z Azji Wschodniej (Chiny, Indie, Japonia i Korea).

Mnie najbardziej utkwiła w pamięci ekspozycja działu sztuki dekoracyjnej i użytkowej Kazachstanu z końca XIX-XX wieku, chociaż główna część kolekcji powstała na początku lat 70. XX wieku.

Nie ukrywam, że zbiory biżuterii, wyposażenia jeździeckiego, efektowne przedmioty będące wynikiem artystycznej obróbki drewna zniknęły – niewykluczone, że tylko w moich (entuzjastki wszystkiego co tkane czy haftowane) oczach – wśród eksponowanych w kilku salach dzieł sztuki tkackiej – poczynając od kilimów wytwarzanych w procesie filcowania tradycyjnie stanowiących wyposażenie jurt a kończąc na gobelinach. 

Gobelinach tworzonych w oparciu o tradycyjne techniki ale nie stroniące od współczesnego designu. Poruszające tematykę tradycyjnych legend ale i podboju kosmosu, realnego przedstawiania rzeczywistości ale i abstrakcyjnej transformacji tego co grało w duszy artysty.

Zagubiłam się wśród tych artycudów sztuki tkackiej – jednej z największych kolekcji tkanin artystycznych, jakie spotkałam na moich podróżniczych ścieżkach – na kilka godzin. Pozostały w mojej pamięci i na zdjęciach, chociaż te nie oddają ich prawdziwej urody i „duszy”. 

Więcej zdjęć: https://photos.app.goo.gl/yq4uDzeQZsPrY2RP8

Zenon z Kition. Larnaka, Cypr

Zwrot o toczącym się kole fortuny znali już starożytni, jego istnienie poświadczył Cyceron (106 p.n.e.–43 p.n.e.), ale jego autorem jest podobno Zenon z Kition (335–263 p.n.e.). O Zenonie, który był jednym z najsławniejszych filozofów w Atenach słyszymy ucząc się/czytając o stoikach, on to bowiem był twórcą szkoły stoickiej. Gdzie są Ateny wiemy, a gdzież jest, raczej był, ten Kition?

 

Kition (łac. Citium) to miasto-królestwo na południu Cypru, w miejscu gdzie obecnie rozciąga się miasto Larnaka. 

 

Początki starożytnego Kitionu sięgają XIII wieku p.n.e. Założyli je osadnicy greccy. Powodem osiedlenia się była eksploatacja rud miedzi, przetwórstwo i eksport miedzi – w XIII wieku Cypr był ważnym eksporterem tego surowca do państw hetyckich Azji Mniejszej. Ta pierwsza osada, obejmująca również dwie świątynie oddzielone od siebie Świętym Gajem nie przetrwała długo, chociaż nieznane są powody jej opuszczenia i zniszczenia.

 

Została odbudowana przez Mykeńczyków a wydobyte przez archeologów artefakty, odsłonięte elementy architektoniczne, wskazują na istotne zmiany kulturowe w okresie  1200–1000 p.n.e. Pojawiły się nowe budowle, na miejscu pierwszej świątyni powstał duży kompleks sakralny, umocnienia miejskie zastąpiono murem cyklopowym, a na obszarze między świątynią a murem powstała huta miedzi i brązu.  Około 1000 roku ta część miasta została opuszczona, jakkolwiek pewne badania i znaleziska świadczą, że powstawały nowe skupiska mieszkalne na innych obszarach.

 

W okresie od XI do IV wieku p.n.e. miasto, jak i cały Cypr było kolonią Fenicjan. Ci przekształcili Kition w bazę morską a na ruinach greckiego sanktuarium postawiono świątynię poświęcona fenickiej bogini Astarte – bogini miłości, płodności i wojny, którą zresztą Grecy utożsamiali z Afrodytą.

 

Trzęsienia ziemi nawiedziły Kition w latach 76 i 77 naszej ery ale wszystko wskazuje, że funkcjonowało ono jeszcze w czasach rzymskich (istnieje zapis mówiący o tym, że za czasów Septymiusza Sewera został wysłany z Rzymu do Kition zarządca finansowy). Dużo silniejsze (aniżeli te z I wieku) trzęsienia ziemi w latach 322 i 342 położyły kres miastu (zniszczyły również Salaminę i Pafos).

Systematyczne badania archeologiczne prowadzone były dopiero w XX wieku (w różnych okresach prowadziły je ekipy archeologów brytyjskich, szwedzkich i francuskich), jakkolwiek znaczna część szczątków dawnego Kition jest dokładnie ukryta pod zabudową kolejnych stuleci. 

 

Z rezultatami tych badań można zapoznać się na dwóch stanowiskach archeologicznych oraz w Muzeum Archeologicznym w Larnace (Larnaca District Archaeological Museum). Rzeźby, fragmenty architektury i artefakty znajdują się również w wielu muzeach świata. 

 

 

W czasie mojego pobytu w Larnace zarówno muzeum jak i usytuowane tuż za nim stanowisko Kition-Bamboula było zamknięte, zatem pozostałości fenickiej stoczni mogłam oglądnąć tylko zza ogrodzenia (na szczęście z niedużej odległości). 

 

 

 

Pół kilometra dalej na północ znajduje się rozległe stanowisko Kition Kathari  (czasem nazywane Kition Area II). Odsłonięto tutaj duże fragmenty muru cyklopowego, dwie świątynie, pozostałości zakładu przetwarzania miedzi. Te pomieszczenia/hale były połączone bezpośrednio ze świątynią poświęconą Afrodycie, bogini miłości, piękna, urodzaju (i kilku innych przymiotów) ale też metalurgii.

 

Tablice edukacyjne przybliżają historie obiektów, których ruiny oglądam. Szkice tych obiektów pomagają wyobraźni przenieść się do czasów, w których między świątyniami przechadzał się Zenon, zanim opuścił Cypr i udał się do Aten.

 

 

Również drzewa granatów (granat właściwy, granatowiec właściwy), którym poświęcono obszerny opis na kolejnej tablicy edukacyjne, nie znajdują się tutaj, na terenie wykopalisk, bez powodu. Zostały zasadzone przez zarządzających, ale już od czasów antycznych drzewa te, w rejonie Morza Śródziemnego, były kojarzone z płodnością i dobrostanem. Owoc granatu jest jednym z atrybutów Afrodyty (również Hery i Demeter) – zgodnie z legendą, pierwszego granatowca na Cyprze posadziła właśnie Afrodyta. Znane są dzieła sztuki z okresu antycznego, które świadczą o szczególnym statusie tej rośliny, np. figurki kobiet pielgrzymujących do sanktuariów niosąc w rękach owoc granatu, czy biżuteria inspirowana tym owocem.