Być w Chinach i nie spotkać się z Konfucjuszem? Qufu, Chiny

O zmiennych losach[1] najznamienitszego obywatela Qufu, Konfucjusza, myślę, przekraczając kolejne bramy Kong Miao, czyli Świątyni Konfucjusza. Najpierw, jakiś rok po śmierci Mistrza, powstał w tym miejscu jedynie skromny pawilon pamięci. W ciągu wieków rozrósł się w olbrzymi kompleks składający się z blisko stu budynków wokół dziewięciu dziedzińców usytuowanych na osi o długości 650 metrów. Najwięcej budowli powstało w czasach dynastii Ming i Qing.

Każda z betonowych bram prowadzących do świątyni ma swoją nazwę, na każdej widnieją chińskie znaki jakiejś sentencji. Ten napis został wykonany przez cesarza Qianlonga, tamten rozwija myśl Menciusza (lata 371–ok. 289 p.n.e.; filozof chiński, interpretator nauk Mistrza Konga) o Konfucjuszu.
A ten na Bramie Wielkiej Harmonii i Żywotności wyraża wieczną trwałość myśli mędrca, które krążą we wszechświecie, podtrzymując jego wieczny ruch! Cztery mityczne stworzenia przy bramie bocznej mają zapobiec wtargnięciu na święte miejsce złych duchów.

Kolejne maksymy, fragmenty poezji, informacje o historii tego miejsca zostały wyryte na ponad tysiącu stel ustawionych na świątynnych dziedzińcach, tworząc jeden z największych w Chinach zbiór kamiennej biblioteki. Stele spoczywają w specjalnych pawilonach lub wprost pod gołym niebem, wiele wspartych jest na żółwiu – również kamiennym – przypominając, jaką atencją darzą Chińczycy to zwierzę będące symbolem długowieczności. Niektóre napisy wzbudzają żywe dyskusje – tych oczywiście, którzy znają chińską kaligrafię.

Cały teren pokryty jest kilkusetletnimi sosnami i jałowcami, które czas, wiatr, deszcze i burze poskręcały, tworząc magiczne – zda się – rzeźby, i które niewątpliwie mają wpływ na szczególny nastrój, któremu poddają się chyba wszyscy zwiedzający. No, może z wyjątkiem młodzieży, którą przywieziono tutaj właśnie dzisiaj, aby pokazać im dziedzictwo najznamienitszego obywatela miasta. Do pokrewieństwa z nim przyznaje się zresztą jedna piąta mieszkańców Qufu.

Każdy świątynny pawilon ma swoją historię, każdy jest ważny. Ten upamiętnia miejsce, w którym Konfucjusz lubił nauczać, siedząc pod drzewem morelowym. W tamtym zgromadzono kilkadziesiąt kamiennych tablic z roku 1592 (będących zresztą kopiami starszych tablic, które przepadły) z wyrzeźbionymi scenami z życia Konfucjusza. Ponieważ ryty są już słabo widoczne, obok każdej tablicy jest rysunek z objaśnieniem. Może kiedyś zostaną przetłumaczone…

Najważniejszy i największy, znajdujący się w centrum całego kompleksu, to pawilon Dacheng (w obecnej postaci z roku 1724) – Sala Wielkich Osiągnięć lub Sala Wielkiej Doskonałości. Wysoki na 25 metrów, spoczywa na dwustopniowym tarasie otoczonym białą, kamienną balustradą. Wsparty na 28 kolumnach podwójny dach pokryty jest szkliwioną dachówką w kolorze złotym/żółtym zarezerwowanym dla cesarzy, co podkreśla rangę filozofa i szacunek, jaki mu okazywano. Kiedy świątynię odwiedził cesarz Qianlong (lata 1735–1796), dziesięć frontowych kolumn było przesłoniętych czerwonym jedwabiem. Dlaczego? Bo wijące się na nich kamienne smoki uważane są za rzeźbę tak doskonałą, że cesarz mógłby się poczuć zawstydzony (a może raczej zazdrosny i upokorzony, a tym samym zagniewany?), że w Zakazanym Mieście nie ma dzieła tej miary. Czego oczy nie widzą, sercu nie szkoda…

Dacheng służył i nadal służy jako miejsce odbywania ceremonii w dzień urodzin mędrca oraz na początek pór roku, podczas których odbywają się rytualne tańce oraz składane są ofiary dla uczczenia pamięci Konfucjusza.

Cesarz Qin Shi – ten od Terakotowej Armii – Konfucjusza nie lubił i prześladował krzewicieli jego poglądów. W obawie, aby pisma zawierające jego nauki nie zostały zniszczone, potomkowie Konfucjusza z dziewiątego pokolenia zamurowali je w ścianie starej siedziby rodowej. Zostały odkryte i wydobyte z ukrycia dopiero w 154 roku p.n.e., 56 lat po śmierci nieprzychylnego naukom Konfucjusza cesarza. Dzisiaj fragment tego muru, zwany Ścianą Lu, wraz z tablicą z okresu Mingów upamiętniającą tę historię, można oglądać na terenie świątyni. Tuż obok Studni Konfucjusza, z której Mistrz zwykł był pić „świętą wodę”. „Świętą” ze względu na swoją przejrzystość i czystość. Ja na temat tejże przejrzystości i czystości wypowiadać się nie mogę, bo kamienną cembrowinę pokrywa krata, a lustro wody jest gdzieś tam, w głębi.

[1] Zmienne losy życia Konfucjusza nie są przedmiotem tego postu. Temat ten został bardziej rozwinięty w Emerytce w Chinach.