Dzibilchaltún. Meksyk, Jukatan

Jedną z najstarszych i najdłużej zasiedlonych osad ludzkich w Mezoameryce było Dzibilchaltún (ok. 20 kilometrów na północ od Méridy). Pierwsze domostwa powstawały już w V w. p.n.e. (w różnych źródłach podawany jest okres nawet dużo wcześniejszy), funkcjonowało aż do czasów konkwisty (do ok. 1549 roku). Było też jednym z najważniejszych miast Majów i jednym z największych – w czasach największej świetności liczyło około czterdziestu tysięcy mieszkańców.  

Badania archeologiczne rozpoczęły się w połowie wieku XX. Na obszarze o powierzchni około 19 kilometrów kwadratowych ustalono położenie ponad 8000 budowli. Przetrwały ruiny zaledwie kilku – kamienie obrobione przez pierwszych mieszkańców tych ziem przy stawianiu swoich domostw, zostały wykorzystane przy budowie kolonialnych miast i miasteczek w okolicy. 

 

 

Najbardziej okazałą jest Świątynia Siedmiu Lalek (El Templo de las siete muñecas), zwana też Świątynią Słońca (Templo del Sol), wzniesiona ok. 500 roku. Została ona zbudowana na szczycie prostej piramidy, jest jedyną budowlą Majów posiadającą okna i zwieńczoną rodzajem wieży. Około 800 roku świątynia została wypełniona gruzem i obudowana inną budowlą.  

Świątynia Siedmiu Lalek – bo we wnętrzu znaleziono siedem zdeformowanych figurek z gliny.

Świątynia Słońca – ze względu na unikalne zjawisko, które można obserwować podczas wiosennego i jesiennego przesilenia kiedy to „Bóg Majów pokazuje swoje ogniste upierzenie przez drzwi świątyni, dzięki imponującej matematycznej precyzji Majów” czyli kiedy promienie słońca wpadają do środka dokładnie przez drzwi wieży. Dlatego też budynek ten jest niekiedy interpretowany jako obserwatorium astronomiczne.

 

 

Podstawowym źródłem wody dla Majów były cenoty (cenotes – rodzaj naturalnej studni krasowej utworzonej w skale wapiennej). Niektóre z nich pełniły również role rytualne, włącznie ze składaniem ofiary z ludzi.  Takim źródłem w Dzibilchaltún była, i jest, Cenote Xlacah (co w języku Majów znaczyło „stare miasto”), na której dnie odkryto ponad 6000 artefaktów oraz szczątki ludzkie. Jej głębokość sięga 45 metrów.

 

 

Do Świątyni Siedmiu Lalek można dojść utwardzonym traktem odkopanym w czasie badań archeologicznych. Trakty takie łączyły poszczególne ośrodki polityczno-rytualne. Były brukowane białymi kamieniami wapiennymi, stad nazwa sacbé (sac „biały”; bé „droga”).

 

 

Ruiny kaplicy franciszkańskiej z XVI wieku