Emerytka w podróży - blog retrospektywny: "Kto bogatemu zabroni" – pałac barona Empaina. Kair, Egipt. Cz. I.

Heliopolis. Prastare miasto – Miasto Słońca – położone około 32 km na północ od Memfis[1] - było metropolią religijną Starego Państwa (ok. 2657–ok. 2166 p.n.e.), centrum kultu Re[2]. Z czasem zostało usunięte w cień wobec rozwijającej się potęgi Teb[3], o których zresztą mówiono „Heliopolis Południa”, niemiej pozostało jeszcze na scenie życia religijnego do zdobycia miasta przez wojska Aleksandra Wielkiego. Wobec rozwoju nowej stolicy helleńskich władców, Heliopolis zaczęło podupadać. W kolejnych wiekach ruiny świątyń dostarczały budulca do budowy nowych ośrodków, również rozrastającego się Kairu a resztki budowli pokryły piaski pustyni.

Starożytne Heliopolis znajduje się 15–20 metrów poniżej obecnego poziomu gruntu, w odległości około półtora kilometra na zachód od współczesnej dzielnicy, która nosi taką samą nazwę. Ślady wielkiej świątyni Ra-Atum zaznacza obelisk Al-Masalla, w pobliżu którego można zobaczyć fragmenty murów świętego przybytku i miasta. Prace wykopaliskowe są prowadzone w kilku miejscach, ale nie jest to popularny cel włączany do trasy zwiedzania Kairu.

W 1905 roku sporą cześć pustyni w tym rejonie kupił Édouard Louis Josef Empain, któremu wypada w tym miejscu poświęcić parę słów.

Édouard Louis Josef Empain (1852–1929) belgijski inżynier, przedsiębiorca, finansista i egiptolog amator zaczynał swoją karierę od stanowiska kreślarza w firmie metalurgicznej. Szybko awansował, został szefem biura projektowego. Równie szybko się bogacił. Zaangażował się w budowę kolei w Belgii i metra w Paryżu. Założył własny bank przemianowany w 1919 na Belgijski Bank Przemysłowy. Aby uniezależnić się od dużych dostawców energii utworzył kilka firm energetycznych dla potrzeb swoich przedsięwzięć. Do Kairu przybył już w 1894 roku z zamiarem zdobycia prawa budowy linii tramwajowej. Rzeczywiście taką koncesję uzyskał, pierwszą linię tramwajową w Kairze zainaugurowano w 1910 roku. Już wcześniej, i równocześnie, przedsiębiorstwa firmowane jego nazwiskiem budowały elektryczne linie tramwajowe na całym świecie, m.in. w Chinach.

W czasie I wojny światowej był ministrem uzbrojenia rządu belgijskiego w randze generała i kierował produkcją zbrojeniową w Paryżu i Hawrze dla armii belgijskiej. W 1907 roku otrzymał tytuł barona z rąk Leopolda II. Po wojnie rozpoczął działalności przemysłową w dziedzinie chemii. I aż się wierzyć nie chce, że odchodząc z tego świata zostawił ponad dziewięćdziesiąt firm działających w kilkunastu branżach.

Trudno się zatem dziwić, że w umyśle tak aktywnego i przedsiębiorczego człowieka zrodził się pomysł założenia nowego miasta. To właśnie w tym celu baron Empain kupił wspomnianą wyżej pustynię – 8000 hektarów – z zamiarem utworzenia na tej pustyni miasta-ogrodu. Realizacją tego planu zajęła się kierowana przez niego spółka Heliopolis Oasis Company a nowe miasto (obecnie dzielnica Kairu, do której można dojechać metrem) otrzymało antyczną nazwą: Heliopolis.

W ciągu kilku lat powstało „miasto luksusu i przyjemności” z szerokimi alejami, parkami, hotelami i rezydencjami ale też kamienicami dla mniej zamożnych mieszkańców, świątyniami różnych religii, torem wyścigów konnych (obecnie lunapark), polem golfowym. Zaprojektowane przez inżyniera budowlanego, Sir Reginalda Oekesa (1847–1927) „łączyło islamską architekturę Kairu z najnowszymi osiągnięciami w technologii budowlanej i urbanistyce”. Te „najnowsze osiągnięcia w technologii budowlanej” dotyczyły użycia zbrojonego betonu, który dopiero zaczynał wchodzić do użytku. W projektowaniu budowli miasta największy udział mieli: belgijski architekt Ernest Jaspar (1876–1940) oraz francuski architekt Alexandre Marcel (1860–1928).

Jaspar był, między innymi, autorem projektu jednego z najbardziej luksusowych hoteli w Kairze, i w ogóle w Afryce, Heliopolis Palace Hotel. Do zaprojektowania wewnętrznych dekoracji tej budowli zaangażowany został Marcel. Obecnie hotel jest pałacem prezydenckim i normalny śmiertelnik może co najwyżej (jeżeli nie zauważą tego tajniacy krążący ulicami obok) zrobić zdjęcie dachu budowli widocznego zza wysokiego ogrodzenia.

Oczywiście w nowo budowanym mieście musiał mieć swoją siedzibę jego pomysłodawca. Wybudowany w latach 1907–1911 pałac, zwany „Pałacem barona Empaina” (o którym post za dni kilka) jest obecnie głównym celem wizyt turystów i podróżników odwiedzających Heliopolis.

c.d.n.