Rabka-Zdrój – Miasto Dzieci Świata

 

Chociaż nazwę „Rabka” wymienia już Jan Długosz w roku 1254 (jako część dóbr cystersów), to prawdziwa kariera Rabki zaczęła się w drugiej połowie XIX wieku, kiedy w wyniku badań stwierdzono, że miejscowe solanki są jednymi z najsilniejszych solanek jodowo-bromowych w Europie. W 1864 roku powstał pierwszy zakład przyrodoleczniczy, a osiem lat później pierwszy zakład leczenia dzieci. Dalszy rozkwit Rabki to właśnie rozwój jako  uzdrowisko dziecięce. W 1882 roku istniało już 15 pensjonatów z 240 pokojami, kaplica zdrojowa i altanka dla orkiestry zdrojowej.

Za twórcę uzdrowiska uważany jest Julian Zubrzycki (1814–1898). Jego dzieło kontynuował Kazimierz Kaden (1861–1917), który w 1898 roku nabył uzdrowisko od wdowy po Juliannie.

Herb miasta Rabka-Zdrój przyjęty w 1977 roku (autorstwa Jerzego Koleckiego) to dwudzielna tarcza, na której w lewym polu jest połowa słońca na błękitnym tle, w polu prawnym, na czerwonym tle jest przedstawiona połowa główki dziecka. Poniżej w wersji odlanej z brązu.

Za zasługi za prace na rzecz dzieci, 1 czerwca 1996 roku, miasto otrzymało zaszczytny tytuł Miasto Dzieci Świata nadany przez kapitułę Orderu Uśmiechu, UNESCO i Wojewodę Nowosądeckiego. Ten fakt upamiętnia głaz-pomnik w alejce prowadzącej do Parku Zdrojowego (chociaż sam napis na kamieniu jest ledwie czytelny).

Nawiązaniem do tego tytułu jest pomnik Świętego Mikołaja – na przybycie którego, z prezentami, wszystkie dzieci czekają każdego roku – na placu przed odrestaurowanym budynkiem stacji kolejowej. Święty stoi na kuli ziemskiej na której zaznaczono Rabkę-Zdrój, Rovaniemi – wioskę św. Mikołaja w Laponii, oraz Mirę (obecnie w Turcji), miejsce narodzin św. Mikołaja.

Park Zdrojowy w centrum miasta został założony około roku 1864 przez Juliana Zubrzyckiego, ówczesnego właściciela Rabki. Na jego terenie znajduje się, między innymi, kilka fontann i tężnia solankowa.

Tężnia solankowa, otwarta w 2009 roku na miejscu pierwotnej, spalonej w czasie II wojny światowej,  umożliwia korzystanie z inhalacji aerozolem solankowym, szczególnie polecanym w chorobach układu oddechowego oraz w rekonwalescencjach. Źródłem solanki jest pobliski odwiert Helena, z którego solanka jest tłoczona do konstrukcji tężni, na wysokość 10 merów i wylewana jest na konstrukcję z gałęziami tarniny. W ten sposób wytwarza się aerozol solankowy, którym można się inhalować.

Modrzewiowy kościół św. Marii Magdaleny wzniesiony w latach 1600–1606 jest jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej, góralskiej architektury sakralnej. Cały jest kryty gontem, wieża została dobudowana w XVIII wieku.

 

 

 

 

 

W latach 1929–1936 kościół został przekształcony w Muzeum im. Władysława Orkana (1875–1930). Nadanie imienia odbyło się za zgoda pisarza, którego pomnik znajduje się obok kościoła. Samo muzeum mieści się w wieży, wnętrze kościoła, z wyposażeniem z XVII i XVIII wieku pozostało bez zmian. Niedaleko muzeum znajduje się wzniesiony na początku XX wieku parafialny kościół pod takim samym wezwaniem jak poprzedni – św. Marii Magdaleny.

 

Eksponat w muzeum - początek XX w.

Państwowy Teatr Lalek „Rabcio” został założony jako teatr amatorski aby umilić czas dzieciom przebywającym na kuracji. Jako pierwszy spektakl,12 listopada 1949 roku wystawiono adaptację baśni Marii Konopnickiej „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, wtedy jeszcze w Sanatorium Dziecięcym. W latach siedemdziesiątych teatr staje się teatrem państwowym, jednak do 1982/83 roku teatr nie miał własnej siedziby. Obecnie siedzibą teatru jest zaadaptowany budynek wybudowany do innych celów, ale niedaleko niego buduje się teatr z prawdziwego zdarzenia (oddany do użytku w 2020 roku).

Dziecięcy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny Rodziny Kolejowej im. Aleksandry Piłsudskiej został założony w 1934 roku jako willa „Lotos”. Aleksandra Piłsudska, druga żona Józefa Piłsudskiego, uczestniczyła w oddaniu obiektu do użytku 1934 roku (rozbudowa – 1937 rok). Obiekt kilkakrotnie zmieniał właściciela, funkcjonował pod różnymi nazwami, od 2005 roku niszczeje (taka była sytuacja w 2019 roku, kiedy ostatni raz byłam w Rabce).