Święte miasto islamu – Kairuan, Tunezja. Cz. II

Kairuan był nie tylko stolicą, był też, i jest, ważnym ośrodkiem religijnym, często wymienianym jako czwarte spośród świętych miast islamu – po Mekce, Medynie i Jerozolimie. Podobno siedem pielgrzymek do Kairuanu odpowiada jednej pielgrzymce do Mekki.

A najświętszym miejscem w tym mieście jest meczet – Wielki Meczet, najstarsza świątynia muzułmańska w Afryce Północnej. Otoczony surowymi murami z przyporami, przypomina (z zewnątrz) budowlę obronną.

Meczet zwany jest zwany również Meczetem Sidi Ukbiego, od imienia założyciela miasta (o czym w poście: https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2025/11/swiete-miasto-islamu-kairuan-tunezja-cz.html). Za jego to bowiem sprawą, i z jego funduszy, została zbudowana w tym miejscu, około 670 roku, pierwsza świątynia. Wielokrotnie przebudowywana, odnawiana, obecny kształt uzyskała w IX wieku, za panowania Aghlabidów.

 

 

 

 

 

 

Olbrzymi, otoczony arkadami dziedziniec, wyłożony (częściowo, kiedyś zapewne cały) marmurowymi płytami został zaprojektowany z założeniem, aby gromadzić pod nim wodę deszczową. Dlatego płyta dziedzińca pochyla się lekko ku otworom pośrodku, które zbierają wodę i kierują ją do cystern (z IX wieku) pod dziedzińcem. Jeden z otworów jest bogato zdobiony, a ornamenty te pełnią również funkcję filtra. 

 

Na dziedzińcu jest kilka studni, z których pobierano zgromadzoną w cysternach wodę. Teraz ich wyloty zabezpieczone są zardzewiałymi pokrywami, można jednak na ich kamiennych brzegach zobaczyć  rowki wyżłobione przez liny przy pomocy których wyciągano pojemniki/wiadra z wodą. 

Zbudowany na planie kwadratu trójstopniowy, wysoki na 35 metrów minaret usytuowany jest w północno-zachodniej pierzei dziedzińca. Zdarzało się, że w trudnych czasach rozmaitych najazdów pełnił funkcję wieży obserwacyjnej. Dolny poziom pochodzi z 728 roku, w jego ściany wmurowano dwie kamienne płyty z łacińskimi literami (jedna do góry nogami), nietrudno się domyślić, że pochodziły z jakiejś rzymskiej budowli. 

 

Podobnie jak każdy z 414 filarów wspierających strop sali modlitewnej meczetu. Z różnych materiałów, w różnych stylach wykonane, pochodzą z rzymskich miast Afryki Północnej, głównie z Kartaginy.

 

Wielki Meczet w Kairuanie był nie tylko miejscem kultu ale też centrum nauki. Założony w nim uniwersytet był ośrodkiem edukacji zarówno w zakresie nauk islamskich, jak i świeckich (matematyki, astronomii, medycyny i botaniki). Przyciągał uczonych z całego świata islamskiego. W okresie IX–XI wieku był najwspanialszym ośrodkiem intelektualnym i kulturalnym Afryki Północnej.

Tuż obok meczetu znajduje się pełen białych nagrobków cmentarz – to cmentarz Potomków Proroków.

 

Innym meczetem wymienianym wśród zabytków Kairuanu jest Meczet Trzech Drzwi, wzniesiony w 866 roku, przedstawiany jako wybitny przykład architektury islamskiej. Niewysoki minaret został dobudowany podczas restauracji meczetu w czasach panowania dynastii Hafsydów (XIII-XVI wiek).  Charakterystycznym elementem tej świątyni są inskrypcje na fasadzie, ponad łukami drzwi. Są to wersety z Koranu, przeplatane reliefami kwiatowymi i geometrycznymi.

Wielki Meczet (sala modlitewna) od strony południowej