Podróżnicze reminiscencje w rocznicę urodzin Mahatmy Gandhiego

Mahatma Gandhi, a właściwie Mohandas Karamchand Gandhi urodził się 2 października 1869 roku w Porbandarze (indyjski stan Gujarat), zmarł zastrzelony 30 stycznia 1948 w New Delhi. Mahatma w sanskrycie znaczy „wielka dusza”. Mahatma Ghandi to jeden z twórców współczesnej państwowości indyjskiej i zwolennik pacyfizmu jako środka nacisku politycznego.

Jawaharlal Nehru ogłosił śmierć Mahatmy słowami: „Przyjaciele i towarzysze, odeszło słońce naszego życia, wszędzie zapanowała ciemność i nie wiem co mam wam powiedzieć, albo jak to powiedzieć. Nasz ukochany przywódca, Bapu, jak go nazywaliśmy, ojciec narodu, nie jest już wśród nas. Może te słowa które powiem nie są odpowiednie, niemniej jednak, nigdy więcej już go nie ujrzymy, tak jak go widzieliśmy przez ten długi czas. Nie będziemy już słuchać jego rad i szukać pocieszenia u niego. To potężny cios nie tylko dla mnie, ale dla milionów i milionów naszych współrodaków^” (Catherine Clément: Gandhi – mocarz wolności).

Nie jest celem tego postu opis życia i działalności Gandhiego, a jedynie przypomnienie związanych z nim miejsc, które odwiedziłam w czasie ostatniej podróży.

Pomnik „Marsz Solny” (Marsz Dandi) w New Delhi. Autor: Devi Prasad Roy Choudhary (1899–1975).

Rzeźba upamiętnia zainicjowany przez Gandhiego Marsz Solny (zwany też Marszem Dandi) podjęty w 1930 roku (od 12 marca do 5 kwietnia – 24 dni). 240-milowy (386 kilometrów) marsz z Sabarmati do Dandi był wyrazem sprzeciwu przeciwko brytyjskiemu zakazowi wytwarzania soli z wody morskiej jaką praktykowali mieszkańcy Indii (lud Bhartiya), a w szerszym ujęciu przeciwko kolonialnym rządom brytyjskim. Wraz z Gandhim maszerowało 79 ludzi, oraz na niektórych odcinkach wielu sympatyków. Jakkolwiek u kresu marszu Gandhi został aresztowany (potem uwlniony), to w wyniku tego protestu podpisano układ zezwalający (m.in.) na wytwarzanie własnym przemysłem soli dla  celów domowych

Gandhi Smirti to muzeum poświęcone Mahatmie Gandhiemu zorganizowane w domu, w którym mieszkał ostatnie 144 dni swojego życia. 30 styczni 1948 roku, kiedy, jak każdego dnia udawał się na modlitwę/medytację do ogrodu, został zastrzelony przez zamachowca, hinduskiego fundamentalistę i członka skrajnych organizacji prawicowych, Nathurama Godsego (stracony wraz ze swoim współpracownikiem w 1949 roku).

Rezydencja została wybudowana w 1928 roku przez rodzinę Birla (handel jutą, potem bawełna, cukier), biznesmenów i filantropów, aktywistów hinduskich sympatyzujących z Gandhim i wspierających finansowo jego działania. Gandhi przyjął ich zaproszenie i zamieszkał w ich rezydencji (pałacu) we wrześniu 1947 roku w jednym z pokoi na parterze.

W 1971 roku dom został zakupiony przez rząd Indii a dwa lata później otwarto w nim muzeum poświęcone pamięci Gandhiego. Oznaczono ostatnią drogę Gandhiego oraz miejsce, w którym zginął – Kolumna Męczennika.

Raj Ghat (Rajghat) to miejsce dokonania kremacji Mahatmy Gandhiego 31 stycznia 1948 roku, dzień po jego zabójstwie.  

 

Muzeum Gandhi Darshan zostało utworzone w 1969 roku, w stulecie urodzin Mahatmy Gandhiego (znajduje się naprzeciw wejścia do Raj Ghat). To olbrzymi kompleks, obecnie, oprócz pawilonów wystawowych jest siedzibą Międzynarodowego Centrum Studiów i Badań Gandhijskich i Pokojowych (tłumaczenie nazwy własne).

Wystawa „Moje życie to moje przesłanie” – seria archiwalnych zdjęć z krótkim opisem – to doskonała okazja poznania życia i działalności Mahatmy Gandhiego.

Muzeum Narodowe Gandhiego rozpoczęło działalność zaraz po śmierci Gandhiego. Działalność polegającą na poszukiwaniu, zbieraniu i gromadzeniu osobistych pamiątek, rękopisów, materiału fotograficznego itp.  Oficjalnie jako muzeum otwarte w 1951 roku, w obecnej (czwartej) siedzibie od 30stycznia 1961 roku (w pobliżu Gandhi Darshan). Na terenie muzeum (nie zwiedzałam, było zamknięte)znajduje się też biblioteka.

 

Kiedy w Mumbaju zbliżałam się do dworca kolejowego Churchgate, i zobaczyłam mural na budynku stacji przedstawiający Gandhiego wysiadającego z pociągu, przypominał mi się pomnik Gandhiego w Wellington (Nowa Zelandia). Niewielki monument darowany Nowozelandczykom przez rząd Indii, został ustawiony przed dworcem kolejowym dlatego, że „Ghandi zwykł był często jeździć pociągami”. Myślę, że umieszczeniu wizerunku Gandhiego na fasadzie dworca w Mumbaju, też przyświecała ta myśl. 

 

Pomnik Gandhiego w Mumbaju