Jezioro Issyk-kul, Czołpon-Ata i petroglify. Kirgistan

Issyk-kul to jezioro w śródgórskiej dolinie Tienszan, w północno wschodnim Kirgistanie, uważane za drugie (po jeziorze Titicaca) pod względem wielkości jezioro górskie. Zajmuje powierzchnię 6280 kilometrów kwadratowych, jego długość to 182 kilometry, szerokość do 60 kilometrów, największa głębokość 702 metry. Jezioro znajduje się na wysokości 1609 metrów n.p.m., jest lekko słone (zasolenie 5,8 promila). Wpływa do niego 118 rzek, wszystkie kończą się wewnątrz lądu, bez dopływu do morza (rzeka/obszar endoreiczny). 

Issyl-kul zasilane jest przez wodę z topniejącego śniegu oraz wielu gorących źródeł. Nie bez powodu zatem jego nazwę tłumaczy się "gorące jezioro". W 2023 roku jednakże w rejonie tym wystąpiła ekstremalnie niska temperatura (-30°) co doprowadziło - po raz pierwszy w historii  - do zamarznięcia jeziora.

Poziom jeziora jest obecnie o osiem metrów wyższy niż w średniowieczu. Na jego płytkich, przybrzeżnych obszarach znaleziono szczątki osad ludzkich, w tym przedmioty (złote pierścienie druciane) zinterpretowane jako najstarsze monety świata.

Wzdłuż jeziora przebiegały ścieżki Jedwabnego Szlaku, osady na brzegu były przystankami karawan.  Według jednej z hipotez, to właśnie z tego rejonu rozprzestrzeniła się w XIV wieku Czarna Śmierć. Pierwsze jej przypadki odnotowano w  1338/39 roku w jednej z takich osad kupieckich, osiem lat później zaraza dotarła do Europy zabijając 60% populacji żyjącej wzdłuż szlaków handlowych.

Średniowieczni kupcy przemierzający Jedwabnym Szlakiem i mieszkańcy osad "cateringowych"  na brzegu jeziora nie byli pierwszymi mieszkańcami/bywalcami tych terenów. 

Na północny zachód od miejscowości Czołpon-Ata, na północnym brzegu jeziora Issyl-kul znaleziono ślady bytności ludzi z końca epoki brązu. Pozostawili oni ślady w postaci wyrytych w kamieniu rysunków, kamiennych kręgów czy miejsc grzebalnych.  

Najstarsze z petroglifów pochodzą z okresu ok. 1500 roku p.n.e., ale większość z nich została naniesiona na kamienie w okresie od VIII do I wieku p.n.e., kiedy tereny te były zamieszane przez ludność plemienia Saka (grupa koczowniczych ludów, którzy historycznie zamieszkiwali północne i wschodnie stepy euroazjatyckie). Dla tej ludności, której domostwa pokryła woda jeziora, miejsce to było uważane za święte, tutaj odprawiali rytuały na cześć swoich bogów.

Najnowsze petroglify powstały w okresie między V a X wiekiem n.e.

Cały obszar, zwany Muzeum Petroglifów, obejmuje obszar 42 hektarów. Mapa przy wejściu określą trzy trasy zwiedzania - dwie krótsze i jedną dłuższą. Niektóre okazy (na dwóch pierwszych trasach) zostały opatrzone tablicami z krótkim opisem.

Sama Czołpon-Ata (ok. 14 tys. mieszkańców) powstała wokół założonej w końcu XIX wieku stacji pocztowej, w 1975 roku uzyskała prawa miejskie. Jest typową miejscowością wypoczynkową, szczególnym zainteresowaniem cieszyła się wśród klasy robotniczej byłego ZSRR. Tylko jakoś te nadal funkcjonujące sanatoria i domy wczasowe nie weszły mi w kadr. Dlatego mogę zaprezentować tylko pomnik "Kirgiska dziewczyna" i budynek lokalnego muzeum. 

Education City. Doha, Katar. Cz. IV.

W ostatnim wpisie dotyczącym katarskiego Education City wspomniałam, że nie dane mi było zobaczyć z bliska  rzeźby „Maman” francusko-amerykańskiej artystki Louise Joséphine Bourgeois (1911–2010)  eksponowanej w Centrum Konferencyjnym. Za to bez problemów mogłam podziwiać „The Miraculous Journey” (serię czternastu rzeźb z brązu przed Centrum Medycznym i Badawczym Sidra (Sidra Medical and Research Center), obok Centrum Konferencyjnego. Sidra Medicine jak często nazywany jest ten ośrodek, to szpital dla kobiet i dzieci oraz ośrodek edukacji medycznej i badań biomedycznych. I pewnie bym się nim nie zainteresowała gdyby nie ta właśnie  „Cudowna podróż” Damiena Hirsta (ur. 1965) angielskiego artysty awangardowego.

 

Czternaście rzeźb o rozmiarach od pięciu do jedenastu metrów wysokości (łącznie 216 ton) przedstawiają rozwój dziecka od poczęcia do narodzin. Inspiracją artysty były narodziny jego dzieci, w czasie których uświadomił sobie, że „Wszyscy mówią o podróży życia, ale mamy całą podróż, zanim się urodzimy”.

Długa była również „podróż” rzeźby. Katarska szejkini Al-Mayassa bint Hamad bin Khalifa Al-Thani odwiedziła pracownię Hirsta w Gloucestershire już w 2005 roku. Zarówno ona jak i Qatar Foundation zaakceptowały projekt artysty. Rzeźby zostały odsłonięte w 2013 roku, jednakże wkrótce zostały zasłonięte. Oficjalnie miało to chronić rzeźby przed pyłem i zanieczyszczeniami generowanymi przez ciągle trwające prace budowlane ośrodka Sidra (poszczególne działy otwierano od 2015 roku, ale budowa nadal trwała). Nieoficjalnie, rzeźba wywołała pewne kontrowersje i potrzebny był czas na ich wyciszenie.   

Powtórnego odsłonięcia pracy Hirsta dokonano w listopadzie 2018 roku, w którym nastąpiła również inauguracja szpitala na 400 łóżek.

Education City Stadium to stadion piłkarski zbudowany w latach 2016-2020 dla potrzeb piłkarskich mistrzostw świata 2022. Stadion może pomieścić 44 667 widzów, którzy mają do dyspozycji trzy zadaszone trybuny (teraz być może już dwie, bo po zakończeniu mistrzostw jeden poziom trybun miał zostać zlikwidowany).

Na wieki przed tym, jak gaz ziemny i ropa naftowa zapewniły Katarowi pozycję jednej z najszybciej rozwijających się gospodarek świata, istotną częścią  codziennego życia były konie arabskie. Trudno zatem, żeby w nowopowstającej dzielnicy – Education City – nie poświęcono miejsca tej tradycyjnej dziedzinie życia.

Ośrodek jeździecki Al Shaqab został założony w 1992 roku przez szejka Hamada Bin Khalifa Al-Thaniego, emira Kataru. Nazwa klubu –Al Shaqab – pochodzi od historycznej bitwy z Osmanami. Bitwa pod Al Wajbah, znana również jako Al Shaqab odbyła się w 1893 roku właśnie w tym miejscu, na którym założono klub.  

Ta historyczna bitwa, w której Katarczycy pod wodzą szejka Jassima bin Mohammeda Al Thaniego pokonali Osmanów doprowadziła ostatecznie do niepodległości Kataru. Obiekt, który oglądam tylko z daleka (nie da się wszystkiego zobaczyć w ciągu dwóch dni), zajmuje powierzchnię około 980 000 metrów kwadratowych i ma stajnię dla ponad 400 koni.

Klub Golfowy na mojej drodze się nie pojawił a nie miałam powodów, żeby go szukać, natomiast miłym zaskoczeniem dla mnie była zauważona „po drodze” akademia dla seniorów. Nie jako jednostka organizacyjna innych uczelni (jak w Polsce Uniwersytety Trzeciego Wieku), ale odrębna uczelnia.  Niestety, jako nie figurująca na liście studentów tej uczelni, nie mogłam wejść do wnętrza. 

 

Poprzednie wpisy dotyczące Education City:

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/05/education-city-doha-katar-czi.html (część I)

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/08/education-city-doha-katar-czii.html (część II)

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/08/800x600-normal-0-21-false-false-false.html (część III)

Education City. Doha, Katar. Cz. III.

Kontynuując wizytę w Education City[1], czas na  „centrum” tego szczególnego miasta.

Ceremonial Court i Ceremonial Green Spine to wielofunkcyjna przestrzeń przeznaczona do celebrowania wydarzeń kulturalnych i społecznych, która była jednym z pierwszych miejsc  nakreślonych w planie generalnym Qatar Foundation dla Education City w 1992 roku.

Ceremonial Green Spine (w dosłownym tłumaczeniu: Ceremonialny Zielony Kręgosłup) w centralnej części powstającego założenia to nic innego jak trawiasty teren (błonie) rozciągający się między Centrum Konferencyjnym na północy a estradą nazwaną Ceremonial Court (Ceremonialny Dziedziniec) na południu. Ceremonial Court został zaprojektowany przez japońskiego architekta Arata Isozaki (1931–2022) laureata nagrody Pritzkera w 2019 roku i współtwórcę projektu  Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie. Otwarty w 2007 roku obiekt to system pergoli z betonowych kratownic zamykający przestrzeń z trzech stron, tworzących w ten sposób scenę, z której stopnie prowadzą do basenu z wodą. Założenie uzupełniają dwie trzydziestometrowe wieżę oświetleniowe.

Wydarzenia rozgrywane na tej estradzie można oglądać z terenu zielonego (Ceremonial Green Spine) nazywanego w tym kontekście „nieformalnym amfiteatrem”.

W listopadzie 2022 roku na Ceremonial Green Spine, z okazji zbliżających się wtedy Mistrzostw Świata FIFA w Katarze 2022 pojawiła się instalacja „Come Together” („Zjednoczyć się”) południowokoreańskiego artysty Choi Jeong Hwa. Dwunastometrowej wysokości dzieło sztuki – głównie okrągłe obiekty nanizane na metalowe sztaby promieniście wychodzące z centralnie umieszczonej piłki futbolowej – składa się z kasków robotniczych, mniejszych piłek z odblaskowego chromu i tradycyjnych katarskich przedmiotów. Chociaż patrząc na miłą oku instalację, widzę tylko piłki – widocznie te hełmy i inne przedmioty zostały artystyczne przetworzone, żeby nie było wątpliwości z jakiej okazji instalacja powstała.

Ceremonial Court nie jest jedyną pracą Araty Isozaki w Katarze. Qatar National Convention Centre (QNCC)/Centrum Kongresowe znajduje się na północnym krańcu Ceremonial Green Spine. Zostało zaprojektowane przez Arata Isozaki we współpracy z RHWL Architects (brytyjska pracownia architektoniczna z siedzibą w Londynie, Berlinie i Katarze) i otwarte w 2011 roku. 

 

Wybudowany zgodnie z najbardziej innowacyjnymi rozwiązaniami technicznymi i najwyższymi standardami budynek posiada salę konferencyjną z 4000 miejsc w układzie teatralnym, teatr z 2300 miejscami, trzy audytoria i łącznie 52 elastyczne sale konferencyjne. Ma 200 000 metrów kwadratowych powierzchni, w tym 40 000 metrów kwadratowych powierzchni wystawienniczej w dziewięciu halach i jest przystosowany do pomieszczenia 10 000 osób na konferencjach czy bankietach.

I to właściwie wszystko co mogę zobaczyć – Centrum Konferencyjne jest zamknięte – nie odbywa się w nim akurat żaden event. Nie zobaczę ani sali konferencyjnej, ani teatru, ani żadnego audytorium. A rzeźbę „Maman” francusko-amerykańskiej artystki Louise Joséphine Bourgeois (1911–2010), dla której właściwie chciałabym wejść do wnętrza, oglądnę tylko przez szybę (więcej o tej rzeźbie w poście: http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/03/to-nie-jest-post-dla-osob-cierpiacych.html)

 

Fasada budynku – stylizowane konary drzewa rozciągające się na długości 250 metrów i pięciu pięter wysokości – została zainspirowana drzewem sidra (Ziziphus spina-Christi). Nie bez powodu. W kulturze katarskiej drzewo sidra rosnące od zawsze na pustyniach Kataru, jest symbolem dziedzictwa tego kraju.

Sidra jest rośliną odporną na susze i upały. Ma rozległy system korzenny, który pozwala gromadzić spore ilości wody. Jest rośliną leczniczą – medycyna tradycyjna wykorzystuje zarówno korzenie, jak i liście oraz owoce. Sidra zapewniała cień i schronienie podróżnikom i uczonym, którzy zbierając się pod koroną drzewa przed pustynnym upałem dzielili się wiedzą. Z czasem drzewo sidra zaczęło być uważane jako symbol pożywienia, siły, odwagi, wiedzy, wytrwałości, determinacji i wszelkiego rozwoju.

 

 

W teologii islamskiej Sidra al-Muntahā  (dosł. „Drzewo Lotosu Najdalszej Granicy”) to duże drzewo lotosu lub sidry właśnie, które „wyznacza ostateczną granicę w siódmym niebie”, a w szerszym ujęciu jest symbolem wiecznego szczęścia i dostępu do niebiańskich dóbr.

Polska nazwa tego wiecznie zielonego drzewa występującego w północno-wschodniej i wschodniej Afryce, na Półwyspie Arabskim, Półwyspie Indyjskim i w Azji Zachodniej to głożyna cierń Chrystusa. Jego naukowa (tzw. epitet naukowy), wspomniana  wcześniej nazwa Ziziphus spina-christi pochodzi od domniemania, że z jej pędów uwita była korona cierniowa Jezusa Chrystusa.

Nie można w tym miejscu nie wspomnieć, że drzewo sidra stało się logo Qatar Foundation, a powstały również pod auspicjami QF ośrodek medyczno-badawczy (po sąsiedzku z Centrum Konferencyjnym) przyjął nazwę Sidra Medical and Research (Centrum Medyczne i Badawcze Sidra).  O nim więcej w następnym poście. 

Logo QF: https://en.wikipedia.org/wiki/Qatar_Foundation#/media/File:Qatar_Foundation.png

---

[1] Poprzednie wpisy: http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/05/education-city-doha-katar-czi.html  (część I)

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/08/education-city-doha-katar-czii.html (część II)

Boczna fasada Centrum Konferencyjnego