Muzeum Narodowe Czyngis-chana. Ułan Bator, Mongolia

 

W 2022 roku w Ułan Bator pojawił się nowy obiekt – Muzeum Narodowe Czyngis-chana. Pojawił się w rekordowym tempie. Decyzję w sprawie budowy podjęto 3 lipca 2019 roku a 11 października 2022 roku odbyła się uroczysta inauguracja „Muzeum królów i arystokracji im Wielkiego Cesarza Czyngis-chana”[1]. Otwarcie muzeum poprzedziła „zakończona sukcesem” międzynarodowa konferencja naukowa „The World of Chinggis Khaan and Mongolian Studies” („Świat Czyngis-chana i Studia Mongolskie”) poświęcona 860. rocznicy urodzin Chana nad Chanami. W konferencji wzięło udział 160 naukowców  z 14 krajów.  

Muzeum zostało wybudowane na gruncie zburzonego w tym właśnie celu Muzeum Historii Naturalnej (wcześniej Centralne Muzeum Mongolskich Dinozaurów). Brak danych o autorze projektu; prace budowlane realizowała firma „Bilguun Mongolian Construction” LLC od kwietnia 2020 roku.

Muzeum Narodowe Czyngis-Chana to dziewięciopiętrowy budynek wzniesiony zgodnie z najnowocześniejszymi standardami dla tego typu budowli, o powierzchni całkowitej 22500 m², w tym 10200 m² powierzchni wystawienniczej.

Kolekcja muzeum bazująca na zbiorach wspomnianego wyżej Muzeum Historii Naturalnej, a także częściowo na zbiorach  Muzeum Narodowego (które funkcjonuje nadal, przecznicę dalej) eksponowana jest na sześciu wystawach (i sześciu piętrach) stałych:

1.    Starożytne imperia mongolskie.

2.    Czasy wczesno-nomadyczne.

3.    Wielkie Imperium Mongolskie.

4.    Imperium Mongolskie i ułusy (nadziały terytorialne wydzielone potomkom Czyngisa).

5.    Arystokracja oraz potomkowie Czyngis-chana.

6.    Mongolia i świat - Duma Mongolii.

 

Wśród eksponatów na uwagę zasługuje pozyskana z Ermitażu kopia steli z inskrypcją, tzw. Stela Czyngis-Chana lub Stela Jisünggego. Jest to granitowa stela z inskrypcją dedykowaną Jisünggemu, bratankowi Czyngis-chana za popis łucznictwa podczas zgromadzenia Nojanów po podboju Imperium Chorazmianskiego przez Mongołów, datowana na okres lat 1224–1225. Została odkryta w 1802 r. w pobliżu ruin Chirkhiry, XIII-wiecznej osady w Zabajkalu. Od 1936 roku znajduje się w Muzeum Ermitażu w Sankt Petersburgu w Rosji.  

Było to ważne znalezisko ponieważ stela zawiera pierwszą znaną inskrypcję w piśmie mongolskim.

Oprócz ekspozycji muzealnych w budynku znajdują się, m.in.: sale wystaw czasowych, biblioteka, dział konserwacji, sala teatralna i kinowa, skarbiec, audytoria/sale konferencyjne.

Najważniejsza jest jednak Wielka Sala Honorowa Czyngis-Chana w wieńczącej budowlę kopule (z zewnątrz widocznej tylko z pewnego oddalenia od budynku). Kopuła symbolizuje mongolskie gery (jurty), a jej wnętrze zostało zaaranżowane na wzór ceremonialnej/pałacowej gery Czyngis-chana czy współczesnej Czyngisowi „arystokracji”. 

Widok na kopułę z klatki schodowej

„Zaaranżowano” to zbyt dużo powiedziane. W jej otoczonym kolumnami centrum jest tylko pomnik siedzącego Czyngisa (7,5 m wysokości). Do wyłożonego dywanami wnętrza można wejść po włożeniu na buty foliowych ochraniaczy. Klęczniki przed pomnikiem zachęcają do oddania hołdu postaci uznanej za „człowieka tysiąclecia, twórcy współczesnego świata i tego, który ogłosił pokój na świecie”.

I ci, którzy są we wnętrzu kopuły wraz ze mną, hołd ten oddają. 

I wycofują się do wyjścia tyłem!

W świetle tego „rytuału” pewnie było to niestosowne, ale nie mogłam  się powstrzymać i zapytałam panią pilnującą czy pomnik jest cały ze złota, czy tylko pozłacany. Pani z nieukrywaną dumą oznajmiła, że cała postać jest pozłacana, ale wsparta na poręczy fotela, raczej tronu, dłoń trzymająca pieczęć, i pieczęć też, są ze szczerego złota.  

Chyba to jednak nie wpłynęło to znacząco na całkowity koszt pomnika, który wraz z kosztami specjalnego transportu z Włoch, wyniósł około 2,5 mln dolarów.  

Ponieważ we wnętrzu tego „sanktuarium” nie można robić zdjęć, załączam zdjęcie fotografii pomnika w folderze oraz zdjęcie wizerunku pomnika, które postawiono obok wejścia do wnętrza kopuły. 

 

---

[1] Wszystkie cytaty w cudzysłowach (w wolnym tłumaczeniu)  pochodzą z folderu informacyjnego muzeum oraz ze strony internetowej muzeum (https://chinggismuseum.com/en)

Park Narodowy Gorchi-Tereldż z pomnikiem Czyngis-chana w roli głównej. Mongolia

Park Narodowy Gorchi-Tereldż znajdujący się w odległości około pięćdziesięciu kilometrów na północny wschód od Ułan Bator, jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Mongolii.  

Utworzony w 1993 roku Park Narodowy Gorchi-Tereldż o powierzchni około 292 tys. hektarów obejmuje fragment pasma górskiego Chentej, w którym bierze swój początek wiele niedużych rzek górskich i potoków płynących w kierunku południowym. Najwyższe szczyty to Bag Chentijn (ok. 2551 m n.p.m.) oraz Sar'dag (ok. 2646 m n.p.m.). W parku występuje duża bioróżnorodność z wieloma chronionymi gatunkami roślin i zwierząt. Można spotkać nawet niedźwiedzie brunatne i ponad 250 gatunków ptaków. Szata roślinna jest typowa dla tajgi.

Południowa część parku została zagospodarowana turystycznie – ośrodki hotelowe z gerami /jurtami (zwane obozami turystycznymi), restauracje, małe sklepiki, czynne od 2008 roku pierwsze w Mongolii SPA, punkty wypożyczenia koni i wielbłądów, a nawet pole golfowe.

Jedną z atrakcji parku są ostańce skalne, z których najpopularniejszy jest tzw. Melchijn chad, czyli granitowa „skała-żółw” o wysokości 24 metrów, inną ośrodek medytacji Aryabal wzniesiony w latach 2004–2007 na miejscu klasztoru buddyjskiego z 1810 roku zniszczonego w okresie czystek religijnych w czasach stalinowskich.

Organizatorzy turystyki w tym regionie chyba jednak za największą atrakcję parku uważają konny pomnik Czyngis-chana, najwyższy pomnik konny na świecie – tak przynajmniej jest przedstawiany.  Pomnik został zaprojektowany przez rzeźbiarza D. Erdembilega i architeta J. Enkhjargala i odsłonięty w 2008 roku. W ten sposób uczczono obchody 800. rocznicy utworzenia Imperium Mongolskiego (dokładnie 802. rocznicy – za rok utworzenia Imperium uważa się bowiem rok 2006). 

Trzydziestometrowej wysokości pomnik został wykonany ze stali nierdzewnej – w ilości, bagatela, 250 ton.  Dodatkowo podwyższa go „postument” o wysokości dziesięciu metrów – ten postument to budynek na planie okręgu o średnicy dziesięciu metrów, w którym zorganizowano muzeum. 

Zewnętrzne ściany budynku zdobi trzydzieści sześć półkolumn, które symbolizują trzydziestu sześciu chanów od Czyngis-chana do Ligdan-chana (1588–1634). Ich wizerunki można obejrzeć we wnętrzu budynku, w pierwszej sali, do której się wchodzi. Dodatkowo udekorowanej modelem… buta. Zapewne stalowego buta Czyngisa, który włożono mu na stalową nogę! I każdy z odwiedzających to miejsce, „obowiązkowo” musi mieć zdjęcie z bucikiem w tle!

I chociaż w folderze można przeczytać, że „to wiodące muzeum dedykowane zachowaniu historii mongolskiej i tradycyjnemu życiu Mongołów”, to ekspozycja jest niewielka, prezentująca artefakty z różnych okresów historii tych ziem. Mapa na jednej ze ścian pokazuje granice Imperium Czyngis-chana – nie omieszkano uwiecznić na niej również Legnicy, z pamiętną datą 1241 roku.

Dużo większym zainteresowaniem aniżeli wystawa w muzeum cieszy się możliwość popatrzenia prosto w twarz Czyngis-chana. Klatka schodowa (i szyb windy!) we wnętrzu stalowego konia prowadzi na jego szyję i głowę, gdzie jest punk widokowy, dający taką możliwość. Można też spojrzeć na otaczający pomnik step i góry w oddali.