Biblioteka, książnica, książkownica, księgozbiór… Dzień Bibliotekarza i Bibliotek

 

Obchody Dnia Bibliotekarza i Bibliotek zostały zainicjowane przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w 1985 roku. Ale historia tych instytucji powołanych do gromadzenia, przechowywania i udostępniania zbiorów bibliotecznych oraz prowadzenia działalności informacyjnej o zgromadzonych materiałach rozpoczęła się dużo wcześniej.

Pierwsze biblioteki były archiwami najwcześniejszych form pisma — glinianych tabliczek pisanych pismem klinowym odkrytych w Sumerze, niektóre datowane na rok 2600 p.n.e. Biblioteki prywatne lub osobiste składające się z ksiąg pisanych pojawiły się w klasycznej Grecji w V wieku p.n.e. Nic zatem dziwnego, że słowo „biblioteka” pochodzi właśnie od greckiego słowa  bibliotheke, w którym:  biblion/biblos oznacza „księgę” a theke – „składnicę/zbiór”.  

Nie są celem tego postu rozważania nad historią bibliotek, ich rodzajami czy perspektywami rozwoju ale wspomnienia bibliotek, które widziałam, a czasem i odwiedziłam w czasie podróży. O wielu z nich zresztą już wcześniej pisałam na blogu.

Jakkolwiek można byłoby przytoczyć przykłady bibliotek nawet z trzeciego tysiąclecia p.n.e., to niewątpliwie najsłynniejsze w czasie starożytnym były biblioteki w Aleksandrii – Wielka Biblioteka Aleksandryjska założona w VI wieku p.n.e. przez Ptolemeuszów oraz biblioteka Serapejon przy świątyni Serapisa (wg niektórych źródeł ta druga była rodzajem filii Biblioteki Aleksandryjskiej). Żadna z nich nie przetrwała próby czasu. W 2002 roku otwarto Nową Bibliotekę Aleksandryjską. Dane mi było ją zwiedzić:

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2023/04/wielka-i-nowa-biblioteka-aleksandria.html

https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2023/04/rakotis-kolumna-pompejusza-i-serapeum.html

Biblioteki z czasów średniowiecznych zwiedziłam w czasie podróży po Kaukazie – w Armenii w dolinie rzeki Debet. Obydwa klasztory, w których przed wiekami funkcjonowały biblioteki, zostały wpisane na listę UNESCO.

https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/05/swiatowe-dziedzictwo-klasztory-w.html (Hachpat)

https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/05/swiatowe-dziedzictwo-klasztory-w_1.html (Sanahin)

Współcześnie biblioteki i ich funkcje stają się coraz bardziej zróżnicowane. Zyskują one rangę instytucji społeczno-kulturalnych o charakterze publicznym. Instytucja bibliotek wpisuje się w życie miast i osiedli właśnie jako ośrodki edukacyjne lokalnej społeczności.

Czasami, jak w kolumbijskim Medellín, biblioteki stają się środkiem strategii politycznej. Pięć bibliotek-parków wybudowano w dzielnicach z problemami socjalno-politycznymi, w dzielnicach slumsów, dzielnicach najbardziej niebezpiecznych. Cała strategia oparta została na przekonaniu, że lepiej inwestować w społeczne zaangażowanie, w edukację, aniżeli w bezpieczeństwo publiczne. Odwiedziłam jeden z tych obiektów:

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2021/08/parque-biblioteca-espana-medellin.html

Pamiętając o idei funkcjonowania książnic, nie mogę też nie zauważać walorów estetycznych wznoszonych budowli mieszczących zbiory biblioteczne. Budowli projektowanych przez najwybitniejszych współczesnych architektów, laureatów międzynarodowych nagród, jak chociażby w przypadku Biblioteki Narodowej Kataru:

http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2024/05/education-city-doha-katar-czi.html

I jeszcze kilka zdjęć bibliotek, które „mijałam” w czasie moich podróży