Rzeźbiarskie arcydzieła Aleijadinha w Congonhas do Campo (Brazylia)

W czasie podróży z Brasílii do Rio de Janeiro, zatrzymuję się (m.in.) w Congonhas do Campo (90 kilometrów na południe od Belo Horizonte (http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2018/10/zanim-powstaa-brasilia-pampulhabelo.html). Zatrzymuję się w tym pięćdziesięciotysięcznym mieście chcę bowiem zwiedzić Santuário do Bom Jesus de Matosinhos (Sanktuarium Jezusa Dobrotliwego z Matosinhos), a ściślej mówiąc chcę zobaczyć rzeźby brazylijskiego rzeźbiarza Aleijadinha. Wczoraj oglądałam jego prace w Ouro Preto.

Sanktuarium postało za sprawą portugalskiego górnika i poszukiwacza przygód Feliciano Mendesa, który mając już bardzo nadszarpnięte zdrowie pracą w kopalni złota, postanowił za uciułane pieniądze wrócić do kraju i wstąpić do klasztoru. Ciężka choroba uniemożliwia mu realizacje jego planów, jednak za żarliwą modlitwą wyprosił dar uzdrowienia. W podzięce ślubował poświęcić swoje życie jako pustelnik. Na szczycie wzgórza (Morro do Maranhão) górującego nad Congonhas postawił w 1757 roku krzyż a miejsce stało się celem licznych pielgrzymek. Mendes swoje oszczędności przeznaczył na budowę kościoła w tym miejscu świątyni. Po jego śmierci w 1765 budowa była nadal kontynuowana do roku 1973. Nie ma zgodności co do nazwiska twórcy projektu kościoła, częściej określa się świątynię jako wybitne dzieło baroku brazylijskiego, dzieło co najmniej dwunastu architektów i rzeźbiarzy. Wiadomo jednak, że został zaprojektowany na wzór kościoła Bom Jesus de Braga w Portugalii. Rokokowego z kolei wnętrza nie zobaczę – trwa remont. Można natomiast zwiedzać tzw. Salę Cudów,  której zgromadzono dokumenty – zdjęcia, listy, wota – składane od lat przez pielgrzymów.  

 

O ile nie ma zgodności co do nazwiska twórców samej świątyni, to nie ma wątpliwości co do autora rzeźb z steatytu – wyrzeźbił je Antoño Francisco Lisboa (był również architektem). Urodził się w 1730 (lub 1738) jako syn portugalskiego architekta Manuela Francisca Lisboi i afrykańskiej niewolnicy. Antoño Francisco Lisboa bardziej znany jest jako Aleijadinho. Ten przydomek znaczy dosłownie „mały kaleka” co odnosi się do jego kalectwa. W wieku trzydziestu lat, w wyniku choroby (prawdopodobnie był to trąd lub twardzina) stracił palce u rąk, później zniekształcone zostały stopy, jednak nadal rzeźbił przywiązując sobie narzędzia (młotek, dłuto) do ramion a klocki drewna do kolan. Zmarł w 1814 roku (pojawiają się kontrowersyjne pytania czy Aleijadinho rzeczywiście istniał, czy kilku artystów wypracowało ten styl, ale to już inna historia).

Rzeźby dla kościoła Bom Jesus de Matosinhos w Congonhas powstały w latach 1800–1805.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nie jest to jedyne dzieło Aleijadinho w Congonhas. Wspinając się na wzgórze, do sanktuarium, w siedmiu kaplicach oglądam wyrzeźbione przez niego w drewnie sceny Drogi Krzyżowej, które powstały w latach  1780–1790. Łącznie tworzy je sześćdziesiąt sześć postaci. Przypuszcza się, że modelami postaci apostołów w tych scenach byli mieszkańcy miasta, a niektórzy nawet twierdzą, że są to twarze ławy przysięgłych.

Dzieła  Aleijadinha zostały wpisane na listę UNESCO w 1985 roku.