„Żyjąca rzeźba” Carlosa Vilaró. Casa Pueblo – Punta Ballenas, Urugwaj

Zobaczyłam co miałam do zobaczenia w Punta del Este (http://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2019/04/gdzie-dwoch-sie-bije-tam-trzeci.html), wracam na przystanek autobusowy. Trzynaście kilometrów dzieli mnie od Punta Ballenas, czyli Cypla Wieloryba – bo gdy patrzy się na brzeg od strony morza, przylądek przypomina wynurzonego w wody walenia. Czy rzeczywiście tak jest, nie sprawdzę, bo nie planuję przejażdżki łódką.

Wysiadam z autobusu, nie bardzo wiem, w którą stronę mam pójść, aby trafić do miejsca, dla którego wysiadłam właśnie tutaj. Nie mam kogo zapytać… muszę zatrzymać samochód, który właśnie zjechał z głównej drogi. Pani zza kierownicy mówi, że to w przeciwnym kierunku, niż zaczęłam iść, po czym zaprasza mnie do samochodu, zawraca i zatrzymuje się przed wejściem do Casapueblo (lub Casa Pueblo). 

Nie wiem, jak mam jej dziękować. Od głównej drogi to co prawda tylko trochę ponad dwa kilometry, ale to oznacza więcej czasu, jaki mogę spędzić w tym niezwykłym miejscu. I nie ma tu żadnej przesady w słowie „niezwykły”.

Miejsce, przed którym stoję, stworzył Carlos Páez Vilaró (1923–2014), urugwajski artysta (był malarzem abstrakcjonistą, rzeźbiarzem, muralistą, tworzył również ceramikę artystyczną), pisarz i kompozytor. W 1958 roku, na wysokim brzegu La Platy, właśnie na cyplu Punta Ballenas, zaczął tworzyć swoją „żyjącą rzeźbę”, jak sam nazwał budowlę, która miała być jego mieszkaniem i atelier, a która teraz jest muzeum i hotelem. Inspiracją dla artysty były gniazda rodzimego gatunku ptaków – garncarzy rdzawych. Czyż trzeba więcej pisać? To zrozumiałe, że w takiej konstrukcji więcej będzie nieregularności niż form równoległych czy prostopadłych. Zresztą artysta sam powiedział: „Chciałbym przeprosić architekturę za moją ptasią wolność”. Zaczynając od małych rozmiarów, w ciągu 40 lat jego „dom-wioska”, bo tak dosłownie można przetłumaczyć hiszpańską nazwę casa pueblo, znacznie się rozrósł, a jego bywalcami byli artyści z całego świata. Zdarzało się, że nowy pokój był dobudowywany specjalnie dla gościa, który miał przybyć.

Wielką przyjemność sprawia mi najpierw podziwianie zwieńczonej dziesiątkami białych wieżyczek budowli uczepionej na brzegu rzeki, a potem błądzenie po równie białych komnatach ozdobionych dziełami artysty. W salach i na tarasach stoją jego abstrakcyjne rzeźby, na ścianach wiszą jego abstrakcyjne koty, i abstrakcyjne kobiety, i spora kolekcja mandali, wiele z nich z wizerunkiem Słońca Majowego. Na jednym z ekranów oglądam film, w którym gospodarz tego miejsca opowiada o traumatycznych chwilach w roku 1972 – jego syn był jednym z 16 ocalałych pasażerów samolotu, który rozbił się w Andach. 72 dni artysta trwał w przekonaniu, że jego syn nie żyje.