Mukattam i św. Szymon Szewc. Kair, Egipt. Cz. I

Mukattam/Muqattam, znany również jako Mukattam Mountain lub Mukattam Hills, to nazwa płaskowyżu w południowo wschodniej części Kairu a także kairskiej dzielnicy na tym płaskowyżu. Zgodnie z jedną z teorii dotyczącej etymologii tej nazwy, słowo mokattam oznaczające w języku arabskim „odcięty/odłamany” prawdopodobnie odnosi się do ukształtowania terenu – pasmo wzgórz podzielone jest na trzy części. Tego jednak teraz, gdy teren jest zabudowany, i gdy został zniekształcony w minionych wiekach w wyniku eksploracji kamienia, nie widać. W przeszłości bowiem był tutaj kamieniołom, z którego wapień używano do budowy świątyń i piramid.  

 

 

Inni twierdzą, że ta nazwa związana jest z funkcjonującą w wielu wersjach legendą św. Szymona Szewca/Garbarza (Simon the Tanner/Samaan) – w której skała odłamująca się od masywu góry, interpretowana jako „przesuniecie góry” odgrywa zasadnicza rolę.

 

Niewiele wiadomo o życiu tego świętego, który pojawia się na kartach historii w X wieku. Miał przebywać w Babilonie (Stary Kair) za czasów panowania muzułmańskiego kalifa al-Mu’izza (953–975). Papieżem koptyjskim (koptyjski patriarcha Aleksandrii) był wtedy Abraham/Abraam z Aleksandrii, który często uczestniczył w dysputach religijnych inicjowanych przez kalifa. W jednej z takich dyskusji, gdy Abraham swoimi wypowiedziami uzyskał przewagę nad innymi dyskutantami, obecny na spotkani Żyd Ibn Killis chcąc ośmieszyć papieża zacytował werset 20.17 z Ewangelii św. Mateusza [1] żądając aby, mając na względzie ten zapis, udowodnił, że można modlitwą spowodować przesunięcie się góry. Kalif poparł żądanie, grożąc, że w przypadku gdy góra – dzisiaj zwana Mukattam – nie zostanie przesunięta, życie stracą wszyscy Koptowie żyjący w mieście. Patriarcha poprosił o trzy dni czasu aby tego dokonać po czym zebrał wyznawców w Kościele Zawieszonym[2], wzywając do modłów, pokuty i postu aby wybłagać cud. W trzecim dniu Abrahamowi ukazała się Matka Boska, która powiedziała, że przeniesienie/przesunięcie wzgórza dokona się za sprawą jednookiego szewca Szymona, którego papież znajdzie na pobliskim targu. 

 

Tak się też stało. 27 listopada 979 roku, przed zgromadzonym u podnóża góry Mukattam tłumem, wśród którego był też kalif i jego wojsko, papież odprawiał mszę świętą. I kiedy na polecenie Szymona uczynił trzykrotny znak krzyża, góra się poruszyła. Nieczęsto zdarza się taki nadzwyczajny zbieg okoliczności – trzęsienie ziemi w momencie oczekiwania na cud. Pewnym upamiętnieniem tego wydarzenia jest czterdziestotrzydniowy post w kościele koptyjskim – dodatkowe trzy dni dotyczą okresu postu w czasie modlitw o cud.

 

Podobno kalif pod wpływem tego cudu przyjął chrzest, abdykował na rzecz syna i resztę życia spędzi w klasztorze. Historycy muzułmańscy jednak tego nie potwierdzają. Również Szymona Szewca nie można było już odnaleźć po tych wydarzeniach (chociaż w XX wieku odnaleziono jego grób), a historia przez kilkanaście kolejnych wieków milczy na temat tego miejsca (chociaż podobno Marco Polo wspomina o klasztorze św. Samaana).

 

Niewątpliwie jakieś klasztory/klasztory tutaj istniały skoro ich ślady zostały odkryte w czasach współczesnych, niemniej jednak nie znalazłam dokładniejszych danych, poza wzmiankami „odkryto”.  Ja „odkryłam” cztery obecnie funkcjonujące w tym miejscu kościoły.

 

Nowożytna, a raczej współczesna historia Mukattamu zaczęła się w 1969 roku, kiedy gubernator Kairu wydał dekret dotyczący przeniesienie/przeprowadzki ludzi zajmujących się zbieraniem i segregacją śmieci do dzielnicy położonej na wzgórzach na południowy wschód od kairskiej cytadeli.

 

---

[1] …Bo zaprawdę powiadam wam: Jeśli będziecie mieć wiarę jak ziarnko gorczycy, powiedzcie tej górze: „Przesuń się tam!, a przesunie się. I nic niemożliwego nie będzie dla was”.

 

[2] Kościół Zawieszony/kościół Najświętszej Marii Panny – kościół koptyjski w Kairze, jeden z najstarszych w Egipcie, którego historia zaczyna się w III wieku. Przyjmuje się , że obecna świątynia została wzniesiona za patriarchatu koptyjskiego papieża Izaaka z Aleksandrii (689-692). Jest siedzibą papieża Aleksandrii, przywódcy duchowego chrześcijan koptyjskich.