Emerytka w podróży - blog retrospektywny: „Ochrona mokradeł dla naszej wspólnej przyszłości”

Światowy Dzień Terenów Podmokłych (Światowy Dzień Mokradeł, Dzień Obszarów Wodno-Błotnych, Międzynarodowy Dzień Mokradeł, ang. World Wetland Day) obchodzony jest corocznie 2 lutego w rocznicę podpisania „Konwencji o obszarach wodno-błotnych” – międzynarodowego traktatu przyjętego w 1971 roku przez 172 państwa.

Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – jak brzmi pełna nazwa przedmiotowego traktatu – została podpisana w miejscowości Ramsar (Iran), dlatego często jest określana jako „Konwencja Ramsarska” (Ramsar Convention on Wetlands).

Definicje mokradeł/terenów podmokłych/bagien różnią się w zależności od źródła.

Najogólniej mówiąc tereny podmokłe to obszary rozciągające się na pograniczu środowiska wodnego i lądowego, z uwzględnieniem zarówno wód śródlądowych jak i przybrzeżnych wód morskich; w szerszym ujęciu pojęcie to obejmuje również łęgi[1]

Oficjalna strona Światowego Dnia Mokradeł[2] przedstawia następującą klasyfikację:

Tereny podmokłe – obszary lądowe, które są nasycone lub zalewane wodą, trwale lub sezonowo.

Tereny podmokłe śródlądowe – bagna, jeziora, rzeki, równiny zalewowe, torfowiska i bagna

Tereny podmokłe przybrzeżne – bagna słone, estuaria, namorzyny, laguny i rafy koralowe

Tereny podmokłe stworzone przez człowieka – stawy rybne, pola ryżowe i saliny

Światowy Dzień Terenów Podmokłych jest obchodzony od 1997 roku w dziewięćdziesięciu pięciu krajach. Celem obchodów organizowanych przez agencje rządowe i pozarządowe (w Polsce np. parki narodowe, zarządy gospodarki wodnej, uczelnie, instytucje związane merytorycznie z przedmiotem obchodów) ma być zwiększenie świadomości społecznej w zakresie znaczenia mokradeł – poprzez organizowanie wykładów, wystaw, wycieczek edukacyjnych czy konkursów. A biorąc pod uwagę, że od początku XVIII wieku degradacji uległo prawie 90% terenów podmokłych, że tracimy mokradła szybciej niż lasy, temat jest niezwykle aktualny i istotny. Wszak tereny podmokłe to ważne ekosystemy, które przyczyniają się do bioróżnorodności, łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu, dostępności słodkiej wody jak również mające znaczenie dla gospodarki rożnych krajów. Mądre użytkowanie mokradeł jest niezbędne dla zrównoważonego rozwoju.

Każdego roku biuro Konwencji Ramsarskiej wybiera hasło/slogan – propagujący Światowy Dzień Terenów Podmokłych (poszczególne kraje mogą je modyfikować) w danym roku. W 2025 roku jest to hasło, które wykorzystałam jako tytuł tego wpisu: „Ochrona mokradeł dla naszej wspólnej przyszłości” (Protecting wetlands for our common future).

Obszary Ramsar to obszary chronione na mocy Konwencji Ramsarskiej, które zostały wpisane na tzw. Listę Ramsarską. Zgodnie z zasadami Konwencji „tereny podmokłe powinny być wybierane do wpisania na listę ze względu na ich międzynarodowe znaczenie pod względem ekologii, botaniki, zoologii, limnologii lub hydrologii”. Według stanu na październik 2024 roku państwa, które przystąpiły do Konwencji wskazały 2521 obszarów do umieszczenia na liście, obejmujących 257 317 367 hektarów powierzchni terenów podmokłych.

Polska umieściła na Liście Ramsarskiej… nie przytoczę liczby, gdyż niestety, dane z dwóch źródeł, z których korzystałam różnią się istotnie [3]. Ale faktem jest, że w Polsce jest kilkanaście lub nawet ponad dwadzieścia obszarów terenów podmokłych o łącznej powierzchni kilkuset hektarów.

Nieważne, z równą satysfakcją – nie wiedząc ani o Światowym Dniu Mokradeł, ani o Liście Ramsarskiej – spacerowałam ścieżkami mokradeł umieszczonych na liście jak i szlakami tych, które na liście nie są.

Z taką sama przyjemnością wspominam dolinę Biebrzy i jezioro Drużno (https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2023/06/kana-elblaski-polska.html), które są na Liście Ramsarskiej, jak i rejs Rospudą czy spacer lasem łęgowym nad Odrą, w Łęknicy, które na liście nie umieszczono (jeszcze?). Co do Rospudy, to chociaż na Liście Ramsarskiej nie figuruje, w 2007 roku obchody Międzynarodowego Dnia Mokradeł w Warszawie poświęcono właśnie Rospudzie (ogólnym hasłem ogłoszonym dla tego roku było: Fish for tomorrow?).

Czasem nie musiałam jechać daleko – kilka miejsc podmokłych znajduje się w południowej części Krakowa, m.in. na brzegach zalewu Bagry ( https://podrozenaemeryturze.wordpress.com/2020/08/10/bagry-krakow/) i stawów w Płaszowie. Dużym obszarem podmokłym są Łąki Nowohuckie.

Jednym z najbardziej znanych terenów podmokłych w Polsce jest rozlewisko Biebrzy. W miejscu, w którym byłam (https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2025/01/biebrzanski-park-narodowy-i-twierdza.html) kładka była akurat krótka, ale i tak wędrówka szlakiem "Kładka" i "Góra Skobla" w sąsiedztwie twierdzy Osowiec w pełni mnie usatysfakcjonowały.

Nie zliczę ile razy mogłam będąc w różnych stronach świata podziwiać malownicze zielono-błękitno-brązowe krajobrazy – bo te kolory dominują na terenach podmokłych. Dlatego kolekcja zdjęć dokumentujących moje „bagienne” doświadczenia jest niekompletna. Zastanawiam się tylko czy fakt, że lubię takie klimaty nie jest związana z tym, że urodziłam się pod znakiem Wodnika, właśnie 2 lutego?

Przeglądając Listę Ramsarską „wyłapałam” kilka miejsc, w których byłam. Kilku z nich poświeciłam odrębne wpisy, o niektórych wspomniałam w postach poświęconych krajom, w których się znajdują.

Chyba największym terenem podmokłym, spacer po którym umożliwiła mi trzykilometrowa kładka, były bagna Kemeri w Łotwie (https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2025/01/wielkie-bagno-kemeri-otwa.html) – na Liście Ramsarskiej pod hasłem Lake Kaņieris (na stronach w języku estońskim: Ķemeru Nacionālā parka teritorija).

Jezioro Szkoderkie (Albania/Czarnogóra); https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2023/07/natura-i-ruiny-jezioro-szkoderskie-i.html)

Słone Jezioro Larnaka (Cypr) https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2021/11/sol-akwedukt-i-hala-sultan-tekke.html

Jezioro Tikitaka (Boliwia/Peru) https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2019/01/tutaj-gdzie-sie-wszystko-zaczeo-isla.html

Laguna Colorada (Los Lipez) (Boliwia) – widziałam je w czasie podróży bezdrożami Altiplano https://emerytkawpodrozy.blogspot.com/2020/01/w-strone-boliwii-przez-altiplano.html

Jezioro Ochrydzkie (Albania; Macedonia Północna)

Jezioro Sewan (Armenia),

Zatoka Panamska (Panama)

Park Narodowy Kakadu, Australia

[1] Łęg/las łęgowy – podmokły teren nad akwenem, porośnięty krzewami lub drzewami liściastymi, o gęstym poszyciu, okresowo zalewany

[2] https://www.worldwetlandsday.org/ (tłumaczenie automatyczne)

[3] Więcej informacji na temat kryteriów umieszczenia na liście, typów mokradeł, regionów, etc. Można znaleźć na stronie: https://rsis.ramsar.org/ lub https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Ramsar_sites_of_Poland. Niestety dane w obu tych źródłach nieco się różnią.